شاخص‌های قیمتی یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای تعیین وضعیت سلامت اقتصادی کشورهاست. علاوه بر آن این شاخص‌ها بخشی از دانش تحلیل فاندمنتال (Fundamental) است که برای تحلیل‌گران بازار از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بازار فارکس پس از انتشار دادهی شاخص‌هایی مانند قیمت مصرف کننده (CPI)، قیمت تولید کننده (PPI)، شاخص‌های خرده فروشی و بهای عمده دچار تحولات قابل توجهی میشود. در این مقاله به بررسی کامل شاخص قیمت تولید کننده یا شاخص PPI می‌پردازیم.
شاخص PPI چیست؟
شاخص قیمت تولید کننده (Producer Price Index) که مختصراً با (PPI) نشان داده میشود، یک شاخص قیمتی در اقتصاد کلان است که تغییرات قیمت فروش و یا خرده فروشی را که تولید کنندگان داخلی برای تولید محصولات دریافت می‌کنند اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص به اندازه‌گیری میزان فشار تورمی کمک می‌کند و دیدگاهی درباره‌ی سلامت صنایع مختلف به ما می‌دهد؛ شاخص PPI به اندازه‌ی شاخص CPI نشان‌دهنده‌ی وضعیت تورم نیست، اما با این وجود میتوان برداشت‌هایی از وضعیت تورم از این شاخص داشت.
این شاخص که نشان‌دهنده‌ی تغییر در هزینه‌ی تولیدکنندگان نهادهای مختلف برای مواد اولیه است، پیش‌تر به عنوان شاخص قیمت عمده فروشی (Wholesales Price Index) نیز شناخته میشود. میتوان شاخص PPI را سبدی از طیف گسترده‌ای از شاخص‌های قیمتی در نظر گرفت که تولید کنندگان داخلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با وجود اینکه شاخص PPI به قدرت شاخص CPI در نشان دادن تورم نمی‌رسد، اما می‌تواند دادهی مناسبی برای پیش بینی شاخص CPI باشد.
شاخص PPI چگونه تشکیل میشود؟
این گزارش از طریق یک نظرسنجی پستی که از خرده فروش‌های مختلف انجام میشود، تشکیل میشود. در صورت امکان، قیمت دقیق و جزئی تمام شده برای محصولات در گزارش ثبت میشود. گزارش قیمت‌ها را به دلار بیان می‌کند بلکه بر اساس درصدی از پایه‌ی تولید ارائه می‌دهد؛ این گزارش تغییرات شاخص قیمت‌ها را به صورت ماهانه و سالانه ارائه می‌دهد.
توجه داشته باشید که قیمت تولید کننده (PPI) و قیمت مصرف کننده (CPI) در هر بازه‌ی زمانی متفاوت است چرا که تولید کنندگان کالاهای مصرفی و کالاهای واسطه‌ای را به کسب و کارها در درجات مختلف به فروش می‌رسانند؛ حتی برای تعیین قیمت کالاهای تمام شده نیزهزینه‌ای که تولیدکنندگان دریافت می‌کنند با هزینه‌ای که مصرف کنندگان بابت دریافت کالا پرداخت می‌کنند متفاوت است؛ این موضوع به این دلیل است که قیمتی که مصرف کنندگان برای دریافت کالا پرداخت می‌کنند شامل مالیات، هزینههای توزیع، حمل و نقل و یارانه‌ی دولت است.
شاخض PPI با مقایسه‌ی قیمت‌های فروش فعلی، یک سبد مشخص کالا و خدمات آن نسبت به یک زمان پایه است. به صورت کلی سه نوع PPI وجود دارد:
- شاخص کالا (Commodity Index): این شاخص وظیفه‌ی اندازه‌گیری تغییرات قیمت کالاها را دارد؛ که شامل اندازه‌گیری قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای می‌باشد.
- شاخص صنعت (Industry Index): این شاخص وظیفه‌ی اندازه‌گیری تغییرات قیمت در صنایع خاص را بر عهده دارد؛ این شاخص امکان تجزیه وتحلیل روندهای بخش‌های مختلف صنعت را به تحلیل‌گران می‌دهد.
- شاخص مرحله‌ی پردازش (Stage Of Processing Index): این شاخص با اندازه‌گیری تغییرات قیمت در مراحل مختلف تولید، دیدگاه شفافی از فشارهای احتمالی تورم بر بخش‌های مختلف زنجیره‌ی تامین به تحلیل‌گران نشان می‌دهد.
چرا شاخص PPI دارای اهمیت است؟
شاخص PPI به دلایل مختلفی از اهمیت بالایی برخوردار است:
- نمایانگر وضعیت تورم: شاخص PPI نمایانگر اصلی تورم قیمت مصرف کننده است؛ به عبارتی افزایش هزینههای تولیدکننده عموماً به معنی افزایش هزینههای مصرف کننده است، در حالی که کاهش آن نشان‌دهنده‌ی فروکش کردن تورم است.
- برنامه‌ریزی کسب و کارها: کسب و کارها از داده PPI برای تنظیم استراتژی‌های قیمت گذاری، مدیریت هزینه‌ها و پیشبینی تقاضا برای کالاها و خدمات خود در آینده استفاده می‌کنند.
- تحلیل اقتصادی: سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران شاخص PPI را برای مشخص کردن وضعیت سلامت اقتصادی بررسی می‌کنند؛ با بررسی این شاخص ریسک‌های محتمل تورمی را شناسایی کرده و با تصمیم‌گیری آگاهانه درباره‌ی سیاست‌های پولی و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، نسبت به آینده‌ی اقتصاد تصمیم‌گیری می‌کنند.
معامله‌گران بازارهای مالی از PPI به عنوان شاخص تورم قیمت در طول زمان استفاده می‌کنند؛ با وجود اینکه شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) معیار بهتری برای اندازه‌گیری وضعیت تورم است، اما در نظر گرفتن قیمت کالاهای درحال تولید توسط شاخص PPI، این شاخص را به یک نمایانگر پیشرو درباره‌ی آینده‌ی اقتصادی یک صنعت خاص تبدیل می‌کند. یکی از مشکلات کلیدی شاخص PPI این است که تمامی داده‌های مربوط به کالاهای واردتی را حذف می‌کند؛ این موضوع تشخیص وضعیت بازار و اقتصاد یک کشور بر یک کشور دیگر بر اساس قیمت ارز را بسیار دشوار می‌سازد.
چه نهادی شاخص PPI را منتشر می‌کند؟
در ایالات متحده‌ی آمریکا شاخص PPI توسط دفتر آمار کار Bureau of Labor Statistics که مختصراً (BLS) نام دارد منتشر میشود؛ این دفتر بخشی از وزارت کار آمریکا محسوب میشود. در کشورهای دیگر آژانس‌ها و یا سازمان‌های آماری مشابه، مسئولیت گردآوری و انتشار دادهی PPI را بر عهده دارند.
دادهی PPI چه زمانی منتشر میشود؟
این شاخص معمولاً به صورت ماهانه منتشر میشود، با این وجود برخی کشورها گزارش PPI رابه صورت فصلی یا حتی سالانه منتشر می‌کنند. در ایالات متحده آمریکا، نهاد BLS دادهی PPI را به صورت ماهانه و معمولاً در اواسط ماه منتشر می‌کند.
تفاوت شاخص‌های PPI و CPI چیست؟
شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) تغییرات قیمتی کالا و خدمات را برای مصرف کنندگان نشان می‌دهد؛ به صورت کلی تمامی تغییرات قیمت‌ها در شاخص CPI برای مصرف کنندگان است و این شاخص بهترین نمایانگر وضعیت تورم است. در حالی که شاخص قیمت تولید کننده (PPI) قیمت تمام شده‌ی کالاها و خدمات را در پروسه‌ی تولید برای تعولیدکنندگان و فروشندگان نشان می‌دهد. از شاخص PPI برای پیش بینی تغییرات شاخص CPI استفاده می‌کنند.
Core PPI چیست؟
شاخص قیمت تولید کننده‌ی خالص یا همان (Core PPI) تغییرات قیمتی مواردی از قبیل غذا، انرژی و خدمات را حذف می‌کند و به جای آن تمرکز خود را روی کالاها و خدمات دیگر می‌گذارد؛ به دلیل نوسانات قیمتی موارد حذف شده، تشخیص و شناسایی روند حرکت تورم دشوار میشود. شاخص Core PPI به عنوان شاخص پایدارتری در راستای نشان دادن روند تورم شناخته میشود و با مقایسه‌ی PPI و Core PPI می‌توانید متوجه تاثیرات موارد حذف شده روی تورم کلی شوید.
شاخص PPI چگونه محاسبه میشود؟
شاخص قیمت تولید کننده از سه بخش کلیدی شرکت‌های صنعتی، شرکت‌های کالایی و شرکت‌های متمرکز بر مرحله‌ی پردازش تشکیل شده است؛ شرکت‌ها توسط اداره‌ی آمار انتخاب می‌شوند و سپس یک اقتصاد دان با این شرکت‌ها برای انجام نظر سنجی ارتباط برقرار می‌کند. در هر کشور، شاخص PPI با روش مشخصی محاسبه و اندازه‌گیری میشود که شامل لاسپیرز، پاشه، شاخص مارشال-اجورث و روش فیشر می‌باشند. اداره‌ی آمار BLS به صورت تقریبی 25000 گزارش را دریافت می‌کند که شامل 100 هزار قیمت از کالاهای مختلف می‌باشد. پس از آن با ادغام داده‌های تمامی شرکت‌ها شاخص PPI و Core PPI محاسبه می‌شوند.
رابطه PPI و تورم چیست؟
تغییرات مثبت (صعودی) در شاخص PPI نشان‌دهنده‌ی این است که هزینههای تمام شده در حال افزایش است؛ در نتیجه این افزایش قیمت در نهایت به مصرف کنندگان نیز می‌رسد. اگر این افزایش قیمت به اندازه‌ی کافی بزرگ باشد، تاثیرات آن در گزارشات آینده‌ی CPI مشهود خواهد بود؛ این موضوع نشان‌دهنده‌ی این است که این افزایش در هزینههای تولید در نهایت منجر به افزایش تورم شد. بسیاری از تحلیل‌گران شاخص PPI را بسیار مهم می‌دانند چرا که درصورت بروز تغییرات در هزینه‌ها و درنهایت تورم، اولین شاخصی که این موضوع را پیش از انتشار CPI نشان می‌دهد، شاخص PPI است.
گزارش PPI چگونه بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد؟
افزایش در قیمت عمومی کالاها و خدمات می‌تواند برای اقتصاد خوب باشد، اما درصورتی این موضوع صحت دارد که این افزایش کنترل شده و با برنامه‌ریزی باشد. زمانی که تقاضا برای کالاها و خدمات افزایش می‌یابد، مخارج و هزینههای کسب و کارها نیز افزایش می‌یابد؛ درنتیجه کسب و کارها برای رساندن خود به تقاضای فعلی کارمندان بیشتری را استخدام می‌کنند. زمانی این اتفاق مشکل ساز میشود که قیمت‌ها به میزان غیر قابل کنترلی افزایش می‌یابند، این موضوع درنهایت منجر به کاهش قدرت خرید ارز آن کشور میشود؛ برای مثال 1 دلار دیگر نمی‌تواند همان ارزشی را داشته باشد که سال پیش در همین زمان داشت؛ درنتیجه کالا و خدمات کمتری را به شما می‌دهد.
برای مثال در دهه‌ی 1950 قیمت گازوئیل معادل 0.27 سنت، اجاره‌ی آپارتمان ماهانه 42 دلار و هزینه‌ی بلیت سینما 0.48 سنت بود؛ این موارد قیمت‌هایی هستند که حتی نزدیک به قیمت‌های امروزی این کالاها و خدمات نیستند و تاثیر تورم بر ارز کشورها در آنها مشهود است. یکی از اصلی‌ترین رویکردهای دولت‌ها در مواجه با تورم و افزایش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی است. با این روش تورم تا مقدار قابل توجهی مهار میشود.
تأثیر PPI بر فارکس چیست و کدام جفت ارزها بیشتر تأثیر می پذیرند؟
بازار فارکس مستقیماً با ارز کشورهای مختلف کار می‌کند و دادهی PPI تاثیر قابل توجهی را روی جفت ارزهای فارکس، فلزات و حتی شاخص‌ها می‌گذارد. وقتی صحبت از پول میشود، همیشه یک مبادله وجود دارد:
- افراد می‌توانند پول خود را پس انداز کنند و سود آن را کسب کنند.
- افراد می‌توانند بلافاصله پول خود را خرج کنند و از سود صرف نظر کنند.
اگر PPI افزایش پیدا کند، این احتمال وجود دارد که نرخ بهره نیز افزایش بیابد؛ زمانی که نرخ بهره افزایش می‌یابد، علاقه به پس انداز پول به علت افزایش نرخ بهره بیشتر میشود؛ در مقابل علاقه به خرج کردن پول کمتر میشود. خرج کردن پول پر هزینه‌تر میشود؛ چرا که به علت افزایش نرخ بهره، مصرف کنندگان پول بیشتری را نسبت به قبل خرج خواهند کرد. درنتیجه افزایش PPI می‌تواند منجر به افزایش نرخ بهره و درنتیجه افزایش ارزش واحد پول شود.
ارز یورو را به عنوان مثال در نظر بگیرید؛ معامله‌گران فارکس می‌دانند که نرخ‌های بهره بالاتر می‌تواند منجر به افزایش جریان‌های مالی سرمایه‌گذاران خارجی به سمت یورو در نتیجه افزایش تقاضا برای یورو می‌شوند. بنابراین معامله‌گران به دنبال معاملات خرید روی جفت ارزهایی هستند که یورو ارز پایه‌ی آنها است.
تأثیر PPI بر طلا
دادهی PPI می‌تواند تاثیرات متعددی روی قیمت انس طلای جهانی داشته باشد:
- انتظارات تورمی: انتشار دادهی PPI بالاتر از انتظارات می‌تواند منجر به افزایش فشارهای تورمی روی اقتصاد شود، درنتیجه قدرت خرید ارزهایی مثل دلار آمریکا کاهش می‌یابد. درنتیجه‌ی این اتفاق، سرمایه‌گذاران طلا را به عنوان پوششی در مقابل تورم به عنوان دارایی ریسک گریز انتخاب می‌کنند. این افزایش در تقاضا برای طلا، می‌تواند منجر به رشد طلا شود.
- چشم انداز سیاست پولی: افزایش سطح PPI ممکن است بانک‌های مرکزی مانند فدرال رزرو آمریکا را وادار کند که سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه‌ای برای مهار تورم به کار گیرند. این موضوع می‌تواند از طریق افزایش نرخ بهره یا کاهش نرخ خرید دارایی باشد که در نهایت منجر به تقویت دلار آمریکا میشود. تقویت شدن دلار آمریکا منجر به تضعیف طلا و درنتیجه ریزش آن میشود.
- احساسات بازار: دادهی PPI به عنوان شاخصی شناخته میشود که بیانگر سلامت اقتصادی کشور است. درصورتی که دادهی PPI بالاتر از میزان انتظار منتشر شود می‌تواند منجر به نگرانی سرمایه‌گذاران از فشارهای تورمی شود؛ در این شرایط تنها انتخاب امن سرمایه‌گذاران طلا است و بازار به سمت ریسک گریزی می‌رود و درنتیجه قیمت طلا افزایش می‌یابد. به صورت کلی رابطه‌ی میان طلا و شاخص PPI بسیار پیچیده است و به عوامل مختلفی بستگی دارد اما اگر بخواهیم به صورت خلاصه بگوییم، انتشار دادهی PPI بالاتر از حد انتظار منجر به رشد طلا و انتشار دادهی PPI پایین تر از حد انتظار منجر به ریزش طلا میشود.
تأثیر PPI بر دلار
شاخص قیمت تولید کننده در ابتدا تاثیر کمی برروی ارزش دلار دارد؛ چرا که در اقتصاد واقعی یک فاصله‌ی زمانی مشخص بین افزایش قیمت‌ها از سوی تولید کنندگان (که منجر به افزایش PPI میشود) و زمانی که افزایش قیمت‌ها روی مصرف کنندگان CPI تاثیر می‌گذارد وجود دارد. با این وجود به علت تاثیر کمی که این داده روی دلار آمریکا دارد، گمراه نشوید؛ چرا که معامله‌گران حرفه ای از طریق دادهی PPI دادهی CPI که تاثیر مستقیم روی روند دلار دارد را پیش بینی می‌کنند.
سخن پایانی
معامله‌گری موفق در بازار فارکس، بدون داشتن دانش فاندامنتال، تکنیکال، مدیریت احساسات و استراتژی مکتوب امکان پذیر نیست. دادهی PPI یکی از مباحث تحلیل فاندامنتال است که داشتن اشراف کافی بر آن خالی از لطف نبوده و می‌تواند سودهای زیادی را برای شما بسازد. توجه داشته باشید که معامله در زمان انتشار داده PPI تنها بر اساس داده‌های نگارش شده در این مقاله پر ریسک و اشتباه است؛ درنتیجه حتماً از سودده بودن استراتژی خود مطمئن شده و سپس در بازار لایو به معامله بپردازید.
