بازار فارکس دارای مفاهیم و اصطلاحاتی است که یادگیری آنها برای تبدیل شدن از یک معامله گر مبتدی به یک معامله‌گرحرفه‌ای لازم است؛ با دانستن این مفاهیم معاملات بهتری نیز رقم خواهید زد؛ یکی از این مفاهیم مهم مارجین (Margin) است. در این مقاله به بررسی کامل و جامع مفهوم مارجین در فارکس خواهیم پرداخت.
مارجین در فارکس چیست؟
زمانی که در فارکس معامله می کنید، لازم است مقداری از دارایی خود را جهت باز کردن معامله سرمایه گذاری کنید که به این میزان سرمایه گذاری شده مارجین (Margin) گفته می شود. مارجین در فارکس مقداری از سرمایه معامله گر است که به عنوان اعتبار یا به عبارتی وثیقه هنگام انجام معاملات نزد بروکر نگه داشته می شود.
برای مثال شما می‌خواهید 100,000$ دلار، جفت ارز دلار در مقابل دلار کانادا (USDCAD) خریداری کنید؛ نیازی نیست که تمام این مبلغ را برای خرید و معامله روی این جفت ارز هزینه کنید. تنها کافی است قسمتی از آن، برای مثال 2000$ دلار را خریداری کنید. مقدار مارجین مورد نیاز برای انجام معاملات به بروکر شما بستگی دارد. مارجین را میتوان به عنوان یک وثیقه یا همان سپرده با حسن نیت کامل در نظر گرفت، درحقیقت نشان دهنده‌ی آن است که شما توانایی باز کردن معامله و باز نگه داشتن آن را دارید.
توجه داشته باشید که مارجین به معنی کمیسیون یا هر هزینه‌ی معاملاتی نیست، مارجین بخشی از سرمایه‌ی شماست که توسط بروکر، جدا از دارایی حساب (Balance) نگهداری میشود تا اطمینان حاصل شود که شما توانایی متحمل شدن ضرر و به صورت کلی ورود به معامله را دارید. پس از اینکه معامله بسته شود؛ مارجین توسط بروکر دوباره به حساب شما واریز می شود و می‌توانید از آن مجدد استفاده کنید.
مارجین مورد نیاز چیست و چگونه محاسبه میشود؟
مارجین در فارکس با استفاده از درصد مشخصی از سایز معامله اندازه‌گیری میشود که به آن “ارزش نظری” معامله نیز گفته میشود. با توجه به بروکر شما و جفت ارز مورد نظرتان، مقدار مارجین مورد نیاز برای باز کردن معامله متغیر است؛ ممکن است با مارجین‌های مورد نیازی مثل 0.25 درصد ، 0.5 درصد، 1 درصد، 2 درصد، 5 درصد، 10 درصد و یا مقدار بیشتری رو به رو شوید.
در جدول زیر می‌توانید برخی مثال‌ها از مارجین مورد نیاز برای ورود به معامله در جفت ارزهای مختلف را مشاهده کنید.
| مارجین مورد نیاز | جفت ارز |
| 2 % | EUR/USD |
| 4 % | USD/JPY |
| 5 % | GBP/USD |
| 3 % | EUR/AUD |
برای مثال، جفت ارز یورو دلار (EUR/USD) را در نظر بگیرید؛ برای خرید یا فروش 100 هزار واحد از این جفت ارز بدون در نظر گرفتن وجود اهرم (Leverage)، نیاز است که شما مبلغ 100 هزار دلار را درگیر کنید؛ که به عبارتی کل ارزش معامله میشود. اما با مارجین مورد نیاز 2% تنها کافی است 2000 دلار از سرمایه‌ی معاملهگر در معامله درگیر شود تا معامله‌ای به ارزش 100,000$ دلار، برای یورو دلار باز شود.
مارجین در معامله گری این امکان را میدهد تا معامله گر حجم و سایز معامله خود را به کمک اهرم معاملاتی بالا ببرد، به صورتی که با مبلغ بسیار کم بتوانید وارد معامله ای با ارزش بسیار بیشتری شوید. به خاطر داشته باشید که اهرم میتواند مانند یک شمشیر دو لبه عمل کند. درحالیکه میتواند سود شما را چند برابر کند، ریسک ضررهای چند برابری را نیز افزایش میدهد، بنابراین مدیریت ریسک و مارجین در این شرایط بسیار حائز اهمیت است.
لوریج (Leverage) یا همان اهرم که در اختیار معاملهگر قرار می‌گیرد بستگی به عوامل مختلفی مثل بروکر و موقعیت جغرافیایی کاربر بستگی دارد؛ برای مثال در کشور انگلستان (UK)، میزان لوریج ارائه شده 3.3 % درصد است؛ این بدین معنا است که اگر معاملهگر بخواهد وارد معامله‌ای به ارزش 100,000 دلار شود، تنها کافی است 3,300 دلار به حساب معامللاتی خود واریز کند و باقی 97.7 درصد توسط بروکر پرداخت میشود. لوریج در این معامله معادل 1:30 است. با توجه به سطح دانش و حرفه‌ای بودن خود می‌توانید لوریج مورد نیاز خود را انتخاب کنید.
برای آنکه مفهوم مارجین را به درستی درک کنید، لازم است در ادامه با چند اصطلاح مهم بازار فارکس آشنا شوید.
Balance یا دارایی چیست؟
بالانس حساب معاملاتی شما، به کل مبلغی گفته می شود که در حساب شما وجود دارد، این عدد بدون در نظر گرفتن معاملات باز می‌باشد. برای مثال اگر بالانس حساب شما 10000 دلار باشد و معامله باز کنید، بالانس حساب شما تا زمانی که معامله را نبندید، تغییرنمی‌کند. تغییرات در موجودی حساب شما در بخش equity محاسبه میشود.
Equity یا ماندهی حساب چیست؟
به طور خلاصه Equity به ارزش فعلی (کنونی) حساب معاملاتی شما اشاره دارد؛ درصورتی که معاملات باز داشته باشید، ضرر و یا سود معاملات شما با بالانس حساب شما جمع یا تفریق شده و مبلغ به دست آمده به صورت لحظه‌ای برای شما نمایش داده میشود. این عدد ممکن است به دلیل داشتن معامله باز تغییرات زیادی داشته باشد. زمانی که هیچ معاملهی بازی ندارید، مقدار بالانس (Balance) و ماندهی حساب (Equity) شما یکسان می شود.
Unrealized P/L چیست؟
P/L یا به عبارتی دیگر Profit/Loss به سود و ضرر شناور حساب معاملاتی شما اشاره دارد. زمانی که یک معامله بازمی‌کنید، این معامله ممکن است تا حد قابل توجهی در ضرر باشد که به آن سود یا زیان غیر واقعی (Unrealized P/L) می‌گویند؛ به این معنا که اگر چه حساب شما تا مقدار مشخصی داخل ضرر یا سود است، اما تا زمانی که معاملات خود را نبندید این ضرر یا سود غیر واقعی محسوب میشود.
مارجین استفاده شده چیست؟
مارجین استفاده شده یا (Used Margin) به میزان مبلغی گفته میشود که برای باز شدن یک معامله استفاده شده و به اصطلاح قفل شده است؛ همانطور که پیش‌تر گفته شد؛ امکان استفاده از این مارجین تا زمانی که معاملهی کنونی را نبندید وجود ندارد و به اصطلاح به عنوان وثیقه نزد بروکر نگهداری میشود.
مارجین آزاد یا فری مارجین در فارکس چیست؟
مارجین آزاد یا (Free Margin) در بازار فارکس مقداری از ماندهی حساب (Equity) معاملهگر است که در معاملات باز برای مارجین به عنوان وثیقه گذاشته نشده است و اصطلاحاً استفاده نشده است. این مقدار به عنوان مارجین موجود برای استفاده در معاملات جدیدی است که توسط معاملهگر باز می‌شوند.
چه اتفاقی می‌افتاد اگر مارجین آزاد حساب معاملاتی به 0 برسد؟
اگر فری مارجین به عدد صفر برسد شما دیگر قابلیت باز کردن معاملات جدید ندارید. معاملات بازار فارکس دارای ارزش معینی هستند که آن را زمانی پرداخت می‌کنید که مقداری از سپردهی خود را به عنوان مارجین در اختیار بروکر قرار می‌دهید؛ بدیهی است زمانی که مقدار مشخصی از سپردهی خود را برای معاملات خود ارائه دادید، دیگر توانایی باز کردن معاملهی جدید را نداشته باشید. فری مارجین صفر بسیار خطرناک است، چون به این معنا است که شما کل سرمایه‌ی خود را در بازار درگیر کردهاید و امکان از دست رفتن آن به شدت زیاد است؛ پیشنهاد میشود همیشه مقداری از مارجین خود را استفاده نشده باقی بگذارید تا ریسک معاملاتی را کاهش دهید.
سطح مارجین (Margin Level) چیست؟
زمانی که معاملهگر معامله‌ای را باز می‌کند، واریزی یا همان میزان مشخصی از موجودی معاملهگر، به عنوان یک گارانتی نزد بروکر می‌ماند؛ برآیند میزان موجودی که توسط بروکر برای باز نگه داشتن معاملات به عنوان وثیقه دریافت شده است، مارجین استفاده شده نامیده میشود. میزان دارایی که برای معاملهگر برای باز کردن معاملات جدید باقی مانده است، به عنوان ماندهی قابل استفاده شناخته میشود که به کمک آن میتوان سطح مارجین را محاسبه کرد.
در حقیقت سطح مارجین (Margin Level) نسبتی از ماندهی سپرده (Equity) به مارجین استفاده شده (Used Margin) است که به درصد اندازه‌گیری میشود و فرمول محاسبه آن به این صورت است:
سطح مارجین = (ماندهی سپرده/مارجین استفاده شده) * 100
برای درک بهتر سطح مارجین و ارتباط آن با مارجین اسفاده شده، به مثال زیر توجه کنید.
فرض کنید که معامله‌گری به مقدار 10,000 دلار حساب معاملاتی خود را شارژ می‌کند و دو معامله باز می‌کند؛ بروکر به میزان 2,500 دلار مارجین (مارجین مورد نیاز) برای باز بودن معامله از حساب معاملهگر برداشت می‌کند؛ پس مارجین استفاده شده (Used Margin) برابر است با 2,500 دلار؛ در این مثال پس از جایگذاری اعداد در فرمول، سطح مارجین 400 درصد محاسبه می شود.
هرچقدر سطح مارجین بالاتر باشد، سپردهی بیشتری برای باز کردن معاملات بیشتر در اختیار معاملهگر قرار دارد؛ زمانی که سطح مارجین به 100 درصد برسد؛ به این معنا است که تمامی سرمایه‌ی قابل استفاده به عنوان مارجین مصرف شده است و معاملهی جدید نمی‌تواند توسط معاملهگر باز شود. توجه داشتن به سطح مارجین دارای اهمیت بالایی است چرا که این امکان را به معامله‌گران میدهد تا متوجه باشند چه میزان از دارایی خود را می‌توانند در معاملات بعدی درگیر کنند. اکثر بروکرهای فارکس حداکثر سطح مارجین 100 درصد را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
کال مارجین در فارکس چیست؟
در معاملات فارکس مارجین کال (Margin Call) به زمانی گفته میشود که سطح مارجین به مقدار مشخصی می‌رسد؛ زمانی که این اتفاق رخ میدهد، شما در خطر بسته شدن معاملات خود به صورت خودکار توسط بروکر قرار دارید که به این شرایط همان لیکوئید شدن (Liquidated) می‌گویند. هر بروکری کال مارجین مشخصی دارد اما کال مارجین در اکثر بروکرها زمانی اتفاق می‌افتد که سطح مارجین به 100 درصد سقوط می‌کند.
در زمان کال مارجین چه اتفاقی می‌افتد؟
کال مارجین زمانی رخ میدهد که بروکر به شما اطلاع میدهد که سطح مارجین شما به درصد مشخصی رسیده است. کال مارجین به این علت رخ میدهد که ضررهای شناور شما از مارجین استفاده شده‌ی شما بزرگتر هستند، یعنی مانده حساب شما از مارجین استفاده شده کمتر است؛ این اتفاق زمانی رخ میدهد که معاملهگر به اندازه‌ی کافی قوانین مدیریت ریسک را رعایت نمی‌کند. پس از دریافت مارجین کال این شانس را دارید که به دو روش حساب معاملاتی خود را نجات دهید.
- واریز وجه: این احتمال وجود دارد که قیمت به نقطه‌ی مورد نظر شما برگردد و ضررهای غیر واقعی تبدیل به ضررهای واقعی نشوند، اما برای اینکه تا زمان بازگشت قیمت معاملهی شما باز بماند، نیاز است که وجه بیشتری را به حساب معاملاتی خود واریز کنید؛ توجه داشته باشید این نوع رفتار در معامله‌گری قمارگونه شناسایی میشود و در وهله‌ی اول نباید حساب خود را تا حدی در ضرر فرو ببرید که شاهد دریافت اخطار کال مارجین باشید.
- بستن تمامی معاملات: در صورتی که قیمت به حرکت خود خلاف جهت شما ادامه دهد، معاملات در صورت استاپ اوت داشتن بروکر، با رسیدن به درصد مشخصی بسته می‌شوند؛ اما می‌توانید به این رفتار قمارگونه پایان دهید؛ به گونه‌ای که پس از دریافت اخطار کال مارجین متوجه ریسکی که متحمل شدید، بشوید و تمامی معاملات را همان لحظه ببندید. در این حالت ممکن است قیمت برگردد و شما با خود فکر کنید که اشتباه کردید و نباید معاملات خود را می‌بستید، درصورتی که حتی اگر از آن معامله سود می‌کردید؛ زیاد طول نمی‌کشید تا باز هم خود را در شرایطی بیابید که کال مارجین شده باشید. بازار فارکس همیشه به نفع شما کار نخواهد کرد.
استاپ اوت یا مارجین کلوز اوت چیست؟
استاپ اوت (Stop Out) یا سطح استاپ اوت (Stop Out Level) دارای تشابه‌هایی با مارجین کال است با این تفاوت که بسیار بدتر است. در معاملات فارکس، استاپ اوت به زمانی گفته میشود که سطح مارجین به درصد مشخصی می‌رسد که در آن یک یا تمامی معاملات شما به صورت خودکار بسته می‌شوند. این لیکوئید شدن به این علت رخ میدهد که حساب معاملاتی شما دیگر توانایی باز نگه داشتن معاملات را به علت کمبود مارجین کافی ندارد. به صورت دقیق‌تر سطح استاپ اوت زمانی اتفاق می‌افتد که ماندهی حساب کمتر از درصد مشخصی از سطح مارجین باشد.
درصورتی که ماندهی حساب شما به این سطح بسیار خطرناک برسد، بروکر به صورت اتوماتیک شروع به بستن معاملات ضررده شما می‌کند؛ بروکر بستن معاملات را از ضررده ترین معامله شروع می‌کند و تا زمانی که سطح مارجین به بالاتر از سطح استاپ اوت برسد اینکار را انجام میدهد. درواقع استاپ اوت آخرین تلاش بروکر برای جلوگیری از هدر رفتن کل سرمایه‌ی شما است. برای درک بهتر مفهوم استاپ اوت به مثال زیر توجه کنید.
فرض کنید که بروکر شما سطح استاپ اوت 20 درصدی را برای حساب شما مشخص کرده است. یعنی بروکر زمانی که سطح مارجین شما به 20% برسد، تمامی معاملات را به صورت اتوماتیک می‌بندد. شما با مبلغ 1000 دلار حساب خود را شارژ کردهاید و اکنون تا 960 دلار در ضرر هستید؛ در این شرایط سطح مارجین شما 20 درصد است و بروکر ضرر شناور شما را با بستن معاملات به ضرر واقعی تبدیل می‌کند و 40 دلار برای شما باقی می‌ماند.
نحوه محاسبه مارجین در فارکس
برای محاسبهی مارجین در فارکس، طبق فرمول زیر میزان مارجین مورد نیاز را با حجم کلی معامله ضرب می‌کنیم.
مارجین = حجم کل معامله x مارجین مورد نیاز
برای مثال اگر شما درحال انجام معامله‌ای به ارزش کلی 100,000 دلار هستید و مارجین مورد نیاز برای ورود به آن 2 درصد است؛ مارجین مورد نظر شما 2,000 است.
چرا محاسبهی مارجین از اهمیت بالایی برخوردار است؟
- کنترل ریسک: محاسبهی مارجین ریسک معاملات دقیق را به شما نشان میدهد و همین باعث میشود نسبت به آن با احتیاط بیشتری عمل کنید.
- مشخص کردن حجم دقیق معامله: با درک درست از محاسبات مارجین، می‌دانید چه حجمی را استفاده کنید که نسبت به کل دارایی شما محاسبه میشود.
- جلوگیری از کال مارجین: با محاسبهی مارجین دیگر به مشکلاتی از قبیل کال مارجین برخورد نخواهید کرد، چرا که ریسک احتمالی خود را به 1 الی 2 درصد تغییر می‌دهید و از استاپ لاس استفاده می‌کنید؛ توجه داشته باشید که کنترل معامله در حجم‌های پایین تر بسیار آسان‌تر است. پیشنهاد میشود همیشه میزان ضرری که متحمل خواهید شد را نیز به صورت جداگانه محاسبه کنید.
سخن پایانی
مارجین در فارکس یکی از مهم‌ترین نقش‌ها را در سودده شدن معامله‌گران و یا شکست خوردن آنها بازی می‌کند؛ بازارهای مالی مانند فارکس که دارای اهرم و مارجین هستند از ریسک بالایی برخوردار هستند و اگر چه سود بیشتری نیز ممکن است به شما بدهند اما مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کنند. بهترین رویکرد این است که همواره ریسک احتمالی خود را محاسبه کنید و از نظر روحی و مالی توانایی متحمل شدن آن ریسک را در خود بسنجید. علاوه بر آن اصل اول شغل معامله‌گری حفظ سرمایه و در ادامه افزایش سرمایه است؛ پس حساب خود را تا حد امکان به سطوح خطرناک کال مارجین نزدیک نکنید.
