زمانی که صحبت از معاملات بازار فارکس و بورس کالاهای جهانی می‌شود؛ با انواع مختلفی از نمادهای قابل معامله رو به رو می‌شوید. این نمادها در دسته‌های مختلفی از جمله جفت ارزها، فلزات و کامودیتیها قرار می‌گیرند. در این مقاله کامودیتیها را به صورت کامل معرفی کرده و لیست کاملی از سهام‌های کامودیتی محور در بازارهای مالی جهانی ارائه خواهیم کرد.
بازار کامودیتی چیست؟
کامودیتی (Commodity) یک ماده‌ی خام است که می‌توان آن را خرید و فروش کرد؛ این ماده در نهایت برای ساختن کالای مصرفی استفاده خواهد شد. کامودیتیها عموماً در ساخت کالا و یا خدمات به کار گرفته میشوند؛ یک کامودیتی دارای ارزش مالی قابل توجهی است و به عنوان یک دارایی فیزیکی شناخته می‌شود. مثال‌های کامودیتی شامل مواردی است که از روی زمین برداشته شده‌اند و یا موادی که برای دست یابی به آنها باید تا اعماق زمین را حفر نمود. برخی از کامودیتی‌های معمول شامل موارد زیر است:
- انرژی: نفت خام، نفت گرمایشی (نفت سفید)، بنزین، گاز طبیعی
- فلزات: طلا، نقره، مس، آلومینیوم، پالادیوم
- کامودیتی‌های نرم: کاکائو، قهوه، پنبه، آب پرتقال، شکر
- غلات و دانه‌های حاوی روغن: ذرت، سویا، دانه‌ی سویا (لوبیای روغنی)، روغن سویا، گندم
- دام زنده (گوشت): گوساله‌ی پرآوری، گاو زنده، خوک لاغر
- موارد دیگر: چوب، محصولات لبنی
در زمان نگارش این مقاله، نفت خام، پر طرفدارترین کامودیتی تجاری در جهان است. کامودیتیها در یک بورس مشخص معامله میشوند؛ سه بازار اصلی جهانی برای معامله‌ی کامودیتیها به شرح زیر است.
- بورس کالاهای تجاری شیکاگو (Chicago Mercantile Exchange): این بازار که مختصراً با نام (CME Group) شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین بازارهای بورس در جهان است که طیف گسترده‌ای از کالاها از جمله محصولات کشاورزی، فلزات، انرژی و ارز را پوشش می‌دهد.
- صرافی میان قاره‌ای (Intercontinental Exchange): این بازار که با نام مختصر (ICE) نیز شناخته می‌شود، یک گروه بزرگ بورس جهانی است که مبادلات لازم برای بازارهای مالی، بازار کامودیتیها و 12 تبادل نظارتی را اداره می‌کند؛ این گروه که به ویژه به علت ارائه‌ی کامودیتی‌های انرژی و نرم شناخته شده است، نظارت کامل بر بازارهای معاملات آتی ایالات متحده‌ی آمریکا، اروپا، کانادا، بورس نیویورک، بورس اوراق بهادار، بازار انرژی و سهام فرابورس دارد.
- بازار مبادلات فلزی لندن (London Metal Exchange (LME))): این بازار، بزرگ‌ترین بازار فلزات صنعتی در جهان است که در تجارت انواع فلزات از جمله آلومینیوم، نیکل، قلع، مس، سرب، کبالت، روی و غیره تمرکز دارد.
خاصیت قابل تعویض بودن کامودیتیها چیست؟
برای اهداف معاملاتی، کامودیتیها عموماً قابل تعویض هستند؛ این موضوع به این معنی است که یک بشکه نفت ارزش برابری با یک بشکه نفت دیگر دارد. برای معامله‌ی کامودیتیها در بازار، یک کامودیتی باید با یک کامودیتی دیگر از لحاظ جنس، درجه، وزن و میزان برابر باشد. این به این معنی است که برای یک معامله‌گر، طلا یک ارزش واحد دارد؛ مهم نیست که طلا از کجا استخراج شده باشد و یا چه شرکتی آن را استخراج کرده است. این ویژگی که مختص کامودیتیها است را قابل تعویض بودن آنها می‌دانند.
انواع کامودیتی ها
کامودیتیها به دو دسته‌ی کامودیتی‌های سخت (Hard Commodities) و کامودیتی‌های نرم (Soft Commodities) تقسیم میشوند.
- کامودیتی‌های سخت: کامودیتی‌های سخت معمولاً به عنوان مواردی دسته بندی میشوند که به وسیله‌ی حفاری و یا استخراج از زمین به دست می‌آیند؛ این موارد شامل فلزات، سنگ معدن و نفت (انرژی) می‌باشند.
- کامودیتی‌های نرم: کامودیتی‌های نرم به محصولاتی گفته می‌شود که کشت میشوند؛ مانند محصولات کشاورزی. این موارد شامل گندم، پنبه، شکر، سویا و سایر محصولات قابل برداشت میشوند.
برای درک بهتر این دو دسته کامودیتی به جدول زیر توجه کنید.
| مثال‌هایی از کامودیتی‌های سخت | مثال‌هایی از کامودیتی‌های نرم |
| نفت خام | گاو |
| بنزین | خوک لاغر |
| گاز طبیعی | گندم |
| اتانول | ذرت |
| طلا | چوب |
| مس | قهوه |
| سنگ آهن | محصولات لبنی |
مقایسه‌ی کامودیتی‌های نرم و سخت
کامودیتی‌های نرم به خوبی کامودیتی‌های سخت در میان مردم تعریف نشده‌اند. کامودیتی‌های نرم را می‌توان به عنوان کالاهای کشت شده در نظر گرفت. محصولاتی مانند قهوه، کاکائو، آب پرتقال، کانولا، ذرت، چوب، گندم و غیره همگی چرخه‌ی رشد را طی می‌کنند؛ این چرخه در نهایت به برداشت و یا پردازش بیشتر منتهی می‌شود. این درحالی است که کامودیتی‌های سخت مانند فلزات استخراج شده (مس، طلا، نقره و غیره) و انرژی‌های استخراج شده (نفت خام، گاز طبیعی و محصولات تصفیه شده از آنها) همگی در انتظار استخراج از زمین هستند که این موضوع کاملاً در مقابل کاشت، پرورش و برداشت (کامودیتی‌های نرم) قرار دارد. کامودیتی‌های سخت همچنین می‌توانند در ذخایر زمینی مشابهی در سراسر کره‌ی زمین یافت شوند؛ این در حالی است که کامودیتی‌های نرم برای رشد به شرایط آب و هوایی منطقه وابسته هستند.
نماد کامودیتی ها در فارکس
برای دسترسی به نمادهای کامودیتی در پلتفرم تریدنیگ ویو کافی است در قسمت جستجو نمادهای داخل جدول را وارد کنید تا کامودیتی مورد نظرتان را بیابید. در جدول زیر میتوانید نماد برخی از کامودیتیها را مشاهده کنید؛ در این جدول به نمادهای CFD اشاره شده است.
| نام کامودیتی | نماد آن در تریدینگ ویو |
| Gold (CFD) طلا | XAUUSD |
| Silver (CFD) نقره | XAGUSD |
| WTI CRUDE OIL (CFD) نفت خام | USOIL |
| COFFEE (CFD) قهوه | COFFEE |
| Natural Gas (CFD) گاز طبیعی | XNGUSD |
| UK Crude Oil (CFD) نفت خام انگلستان | UKOIL |
| SOYBEAN OIL (CFD) روغن سویا | SOYUSD |
| SUGAR NO.11 (CFD) شکر | SUGAR |
| CORN (CFD) ذرت | CORN |
| Wheat (CFD) گندم | WHEAT |
شما میتوانید کامودیتیها را طبق قراردادهای مختلفی معامله کنید که یکی از آنها Futures است. توجه داشته باشید که نمادهای بسیاری در لیست Futures قرار دارد که برای درک بهتر آنها باید به موارد زیر توجه داشته باشید. نمادهای کامودیتی‌های Future از سه بخش تشکیل شده‌اند؛ نماد پایه، کد ماه و کد سال. هر ماه با یک حرف نشان داده می‌شود که در لیست زیر میتوانید آنها را مشاهده کنید.
| October – V | July -N | April – J | January – F |
| November – X | August – Q | May – K | February – G |
| December – Z | September – U | June – M | March – H |
برای مثال کامودیتی US (T-Bond) June 2008 به صورت USM8 نشان داده می‌شود.
انواع قراردادها در بازار کامودیتیها
برای انجام معاملات روی کامودیتیها قراردادهای مختلفی وجود دارد که میتوانید از هرکدام برای خرید و فروش آنها استفاده کنید؛ این قراردادها شامل موارد زیر می‌باشند:
- قرارداد ما به التفاوت (CFD)
- قرارداد آتی یا فیوچرز (Futures)
- قرارداد پیمان آتی (Forwards)
- قرارداد اختیار معامله (Options)
- صندوق قابل معامله‌ی بورس (ETF)
قراردادهای ما به التفاوت (CFD)
قراردادهای ما به التفاوت (Contracts For Difference) نوعی قرارداد در بازارهای مالی به ویژه بازار فارکس هستند که به معامله‌گران این قابلیت را میدهند که بدون اینکه یک دارایی را بخرند، از تغییرات قیمتی آن سود کسب کنند. برای مثال با خرید قرارداد CFD طلا میتوانید از بالا رفتن و یا پایین آمدن قیمت طلا، از نوسانات این کامودیتی کسب سود کنید. بازار فارکس قراردادهای CFD را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد و به این واسطه تمامی افرادی که به بازار فارکس دسترسی دارند (از جمله ایرانیان) می‌توانند روی کامودیتیها معامله کنند.
یکی از خاصیت‌های این نوع معاملات وجود لوریج (اهرم معاملاتی) است که ابزاری کاربردی برای چند برابر کردن سود است؛ اما دقت داشته باشید که معاملاتی که در آنها لوریج وجود دارد، احتمال چند برابر شدن ضرر را نیز افزایش میدهند. قراردادهای CFD مزیت‌های قابل توجه‌ای دارند از جمله اینکه نیازی به خرید فیزیکی کامودیتی مورد نظر نیست و از طرفی قراردادها موعد سررسید ندارند و نگرانی در خصوص منقضی شدن آنها وجود ندارد.
قراردادهای آتی (Futures)
قرارداد آتی در بازار کامودیتیها، توافقی برای خرید یا فروش مقدار مشخصی از یک کامودیتی با یک قیمت مشخص در تاریخ معینی در آینده (موعد فرا رسیدن سررسید) است. در قراردادهای آتی، دارندگان سهام موظف به عمل به قرارداد در موعد سررسید هستند مگر اینکه قبل از فرا رسیدن موعد سررسید دارایی پایه را در قیمت اعلام شده بخرد و یا به فروش برساند.
برای مثال فرض کنید یک کشاورز انتظار دارد که در 12 ماه آینده 1 میلیون بوشل (بوشل معادل 14.5 کیلوگرم ) سویا تولید کند؛ قراردادهای آتی سویا به صورت معمول شامل 5000 بوشل سویا می‌باشند. نقطه‌ی سر به سر کشاورز برای هر بوشل سویا 10 دلار است؛ این به این معنی است که کشاورز برای هر بوشل 10 دلار هزینه می‌کند. در نتیجه خریداران با احتمال افزایش قیمت سویا در سال آینده، وارد این قرارداد آتی کامودیتی میشوند.
- قیمت قرارداد آتی سویا: 15 دلار
- قیمت کنونی هر بوشل سویا: 10 دلار
- مدت زمان قرارداد آتی: 1 سال
قیمت سویا ممکن است طی نوسانات بازار به 20 دلار برسد؛ در این شرایط خریداران می‌توانند هرمیزان بوشل سویا (برای مثال 1 میلیون) را به قیمت 15 دلار خریداری کرده و آن را در بازار به قیمت 20 دلار به فروش برسانند. تولیدکنندگان جهت پوشش ریسک ناشی از تغییرات قیمت در بازه‌ی یک ساله در این نوع معاملات شرکت می‌کنند و از طرفی دیگر معامله‌گران نیز در آنها شرکت دارند و به نوعی برای هر دو طرف سود ساز است.
قرارداد پیمان آتیِ (Forwards)
این نوع قرارداد، قراردادی است میان خریدار و فروشنده با قیمتی مشخص در تاریخی مشخص در آینده بر سر یک کامودیتی است؛ تفاوت این نوع قرارداد با قراردادهای آتی در غیر متمرکز بودن آن (OTC) است؛ این موضوع قراردادهای پیمان آتی را کمتر از قراردادهای آتی (Futures) مورد اعتماد و توجه معامله‌گران قرار می‌دهد چرا که استانداردهای قرارداد آتی را ندارد.
قرارداد اختیار معامله (Options)
قرارداد آپشن نوعی قرارداد است که در آن روی بالا رفتن و یا پایین آمدن یک کامودیتی در مدت زمان سررسید شرط بندی می‌شود؛ در این نوع قرار داد امکان منعقد کردن آن تا موعد سررسید وجود ندارد و درصورت بستن آن متضرر خواهید شد. قراردادهای آپشن دارای ریسک بالایی هستند و هزینه‌ای که برای هر قرارداد می‌کنید در صورت اشتباه پیش رفتن معامله به طور کامل از دست می‌رود.
صندوق قابل معامله‌ی بورس (ETF)
ETF ها یا همان (Exchange-Traded Funds) اوراق بهادار قابل معامله‌ای هستند که میتوانید آنها را مانند سهام عادی خرید و فروش کنید. بسیاری از ETFها به یک کامودیتی واحد، یک سبد از کامودیتیها و یا یک شاخص کامودیتی مرتبط هستند. شما میتوانید سهام EFTها را که توسط دارایی‌ها و کالاهای فیزیکی پشتیبانی میشوند را مانند هر سهام عادی دیگری خرید و فروش کنید؛ هزینه‌هایی که روی EFTها توسط گردانندگان آنها اعمال می‌شود، نسبت به صندوق‌های سرمایهگذاری دیگر پایین‌تر است؛ علاوه بر آن فرآیند خرید و فروش در آنها سریع‌تر و آسان‌تر است.
چطور می‌توان آخرین قیمت کامودیتیها را مشاهده کرد؟
تاریخچه‌ی قیمت کامودیتیها و پیش بینی داده‌ها همواره مورد توجه معامله‌گران قرار داشته است؛ یکی از این وب سایت‌ها Barchart و دیگری Investing است که قیمت کامودیتیها را در لحظه نشان میدهند. یکی دیگر از این منابع، پایگاه داده‌ی بانک جهانی است، این وب سایت نرخ کامودیتیها را ثبت و به روزرسانی می‌کند و این داده‌ها را به دلایل نامشخصی داده‌های صورتی (Pink Data) می‌نامد؛ در وب سایت بانک جهانی شما میتوانید نرخ بیش از 100 کامودیتی را از سال 1960 تا کنون (2024) مشاهده و دانلود کنید.
سهام کامودیتی محور چیست؟ | کامودیتی در بورس
شما میتوانید با خرید و فروش سهام شرکتهایی که در استخراج، بهره‌برداری، رشد و برداشت هر نوع کامودیتی دست دارند، به صورت غیر مستقیم در معرض بازار کامودیتیها قرار بگیرید. رابطه‌ی میان یک کامودیتی و یک سهام با توجه به عوامل مختلف متغیر است، درنتیجه بررسی شما پیش از ورود مهم است. قیمت برخی از کامودیتیها بر خلاف سهام حرکت می‌کنند، این موضوع این کامودیتیها را به روشی محبوب برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران جهت پوشش سبد سود و زیان‌شان تبدیل می‌کند.
برای مثال اگر مشکلی در زنجیره‌ی تامین نفت وجود داشته باشد، این احتمال وجود دارد که شرکت‌های نفتی در کوتاه متحمل زیان شوند، اما قیمت نفت با افزایش نسبت تقاضای بازار به عرضه، افزایش می‌یابد. سایر قیمت‌های کامودیتیها با سهام مرتبط خود معمولاً رابطه‌ی مستقیم دارند؛ برای مثال با افزایش قیمت طلا، معمولاً قیمت سهام یک شرکت معدنی نیز افزایش می‌یابد.
لیست بهترین سهام کامودیتی
در جدول زیر میتوانید لیست بهترین سهام‌های کامودیتی در سال 2024 را مشاهده نمایید.
| عنوان کامودیتی | نماد کامودیتی |
| Gold | XAU |
| Copper | CULS |
| Natural Gas | NGLS |
| Brent Oil | 1BRN |
| WTI OIL | WTI |
| Invesco DB Agriculture | DBA |
| United States Oil | USO |
| UNITED STATES GASOLINE | UGA |
| Inversco DB Precious Metals | DBP |
عوامل موثر بر قیمت کامودیتی ها
قیمت کامودیتیها تحت تاثیر نیروهای عرضه و تقاضا قرار دارد؛ این به موضوع به این معنی است که عوامل مختلفی می‌توانند روی قیمت کامودیتیها تاثیر بگذارند که در ادامه آنها را مرور می‌کنیم.
رقابت: معرفی فناوری‌ها و کالاهای جایگزین جدید می‌تواند تقاضا برای کالاهای قدیمی را کاهش دهد؛ به عنوان مثال افزایش انرژی‌های تجدید پذیر، سرمایهگذاری روی نفت و گاز را به مقدار قابل توجهی کاهش می‌دهد. شرکت‌های جدید نیز می‌توانند تاثیری دومینویی روی بازار داشته باشند و با ارائه‌ی زنجیره‌ی تامین کارآمدتر، خط تولید سریع‌تر و سایر مواردی که موجب کاهش هزینه‌ها میشوند، توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند.
سیاست: رویدادهای ژئوپولیتیکی و مسائل سیاسی می‌توانند در صورت تاثیرگذاری بر صادرات و واردات باعث تغییر قیمت‌ها شوند. به عنوان مثال، افزایش تعرفه‌ی وارداتی می‌تواند قیمت‌ها را افزایش دهد.
فصلی بودن کامودیتیها: کامودیتیها (به ویژه کامودیتی‌های نرم از جمله کالاهای کشاورزی) به چرخه‌های فصلی که بر تولید و برداشت تاثیر مستقیم دارند، وابسته هستند؛ قیمت‌ها زمانی که پیش بینی برای برداشت مثبت است افزایش یافته و پس از برداشت (زمانی که بازار از محصولات اشباع شده است) کاهش می‌یابد.
اقتصاد کلان: یک اقتصاد معمولاً تقاضا برای کامودیتیها ( به ویژه کامودیتی‌های مرتبط با ساختمان و حمل و نقل) را کاهش می‌دهد؛ این درحالی است که یک اقتصاد رونق یافته می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و درنتیجه افزایش قیمت‌ها شود.
آب و هوا: تغییرات زیاد آب و هوایی و بلایای طبیعی از جمله زلزه، طوفان، سونامی و غیره می‌تواند بر تولید و حمل و نقل کامودیتیها تاثیر بگذارد. برای مثال با کاهش زیاد دما، زمین منجمد شده و کالاها به خطر می‌افتند. به صورت کلی هر عاملی که زنجیره‌ی تامین را تحت تاثیر قرار داده و موجب کاهش تولید شود، در نهایت موجب افزایش قیمت کامودیتیها خواهد شد.
معرفی شاخص قیمت جهانی کامودیتی ها و نحوه مقایسه قیمت کامودیتی های جهانی
شاخص کامودیتی (Commodity Index)، شاخصی است که بازدهی سبد مشخصی از کامودیتیها را دنبال می‌کند؛ معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با استفاده از این شاخص‌ها ریسک خود را به حداقل می‌رسانند. در لیست زیر میتوانید برخی از این شاخص‌های کامودیتی را مشاهده کنید.
- شاخص CRB ( Commodity Research Bureau Index): این شاخص سبدی از 19 کامودیتی مختلف است.
- شاخص BCOM ( Bloomberg Commodity Index): این شاخص متشکل از 23 کامودیتی است.
- شاخص S&P GSCI: این شاخص متشکل از 24 نوع کامودیتی از تمامی دسته‌ها می‌باشد.
برای مقایسه‌ی مسیر حرکت این شاخص‌ها کافی است که آنها را به صورت همزمان در نرم افزار تریدینگ ویو باز کنید، در تصویر زیر میتوانید مقایسه‌ی برخی شاخص‌های کامودیتی را مشاهده نمایید.
آموزش انجام معاملات کامودیتی ها
شما به روش‌های مختلفی میتوانید کامودیتیها را معامله کنید. درصورتی که قصد انجام معامله‌های CFD و یا Futures را دارید، میتوانید در بازار فارکس با استفاده از ابزارهایی از قبیل تریدینگ ویو برای یافتن نماد مورد نظر خود استفاده کنید و در نرم افزار متاتریدر (Meta Trader) آنها را معامله کنید اما توجه داشته باشید که بروکر شما باید کامودیتی مورد نظرتان را پوشش دهد.
سخن پایانی
بازارهای کامودیتی جایی است که کالاهای قابل لمس با قراردادهای مبتنی بر آنها معامله میشوند؛ کامودیتیها می‌توانند راهی برای تنوع بخشیدن به دارایی‌ها، سپری در مقابل تورم و کسب سود باشند. شما به عنوان معامله‌گر باید در این مسیر مدیریت سرمایه را به درستی رعایت کنید؛ در این صورت به کمک طراحی یک استراتژی سودده میتوانید از این بازارها سود مناسبی کسب کنید.